Bir ürün ve üç safha: Kaplan, kedi, köpek
İktisat terimlerinde çok kullanılan üç safhanın esasen iyi anlaşılması gerektiğinden, bu konuyu sizler için irdelemek istedim. Ekonomide ticaret terimi olarak kullanılan bu üç terim, bir ürünün getirdiği karın ve üretici kısmının pozisyonlarını anlatmaktadır.
Şimdi bu safhaları kısaca ve tek tek irdeleyelim…
İlk safha: Kaplan.
Bu safhanın başlangıcından önce, bir ürünün gireceği piyasalarda gerekli arz ve talebin oluşması yani, hem piyasaların hem de alıcıların bu üründen haberdar olması gerekmektedir.
Bunun için genelde riskleri almayı bilen ve gelecek hakkında vizyon sahibi kişi ya da kişiler tarafından ilk adım atılır. Ürünün lansmanı, pazarda kabul edilmesi süresi, hem o andaki piyasa koşulları, hem de tüm konjektürlerin olumlu olmasına bağlı olarak uzar ya da kısalır.
Ürünün piyasalar ve tüketici tarafından tutulması ile sektörde ürünü üreten ya da ithal eden firmanın az olması sebebi ile kârların yüksek olması durumuna da KAPLAN DOĞDU safhası denir.
Belirli bir süre geçmesinin ardından, temkinli lakin, nakit olarak güçlü kuruluşların piyasalara dahil olması ile ürünün vadeli ve bir çok noktada satılması sağlanarak, hem piyasa genişletilir, hem de ürünün bir sektör olması sağlanır. Bu durumaysa KAPLAN ALTIN ZAMANI denir. Nedeni ise, ürünün inanılmaz satışı, tabiri caiz ise, peynir ekmek gibi gitmesidir.
Akabinde gözünü karartan bazı yatırımcılar, nakdi olmasa da, ya leasing alarak üretime geçerler, ya da bankadan aldıkları uygun krediler ile yurt dışından uygun fiyatla bu malzemeyi piyasalara sunarlar. Bu safhada piyasalarda büyük oyuncular rahatsız olur ve rekabet sertleşir. Bu devreye de KAPLAN ÖLDÜ safhası ya da KEDİ DOĞDU safhası denir…
İkinci safha: Kedi.
Bu safhada ürün nerde ise her yerde satılmaktadır. Ürünün kaplan zamanından çok daha geniş pazarlarda olmasına rağmen, kârı daha azdır. Lakin toplamda, kaplan safhasının en az yüz kat daha fazla bir rakamına tekabül etmektedir.
Bu safhada üretici ve ithalatçı patlaması yaşanır. Bir çok firma ön plana çıkar, bazıları yanlış planlamalar sonucunda zarar görür. Rekabet yavaş yavaş bel altından vurma noktasına doğru gitmektedir…
Bu safha her ne kadar bazı firmaları tedirgin etse de, firmalar yatırımlarına devam eder ve usul usul pazarda haksız rekabet başlar. Bu safhaya, sinsiliğin kol gezmesi sebebi ile KEDİ safhası denir.
Üçüncü safha: Köpek.
Bu safhada ürünün üretimi ve ithali, ilk safhanın iki yüz katına ulaşmış ve sektör adını almış ama, kârlar azalırken, vadeler had safhaya yükselmiştir.
Ürünün piyasadaki terimi ile ayağa düştüğü safhaya KÖPEK, hali hazırdaki duruma da MAL KÖPEK oldu denir.
Bu safhada kârlılığın düşmesi ve oyuncu sayısı artması sonucunda, ithalatçılar ile üreticiler arasında sürtüşmeler başlar. Toptancıların da kendi arasında bölge ihlalleri sebebi ile bir çok kez sıcak temas yaşanır. Akabinde fazla yatırımı olmayan büyük oyuncular pozisyonları değiştirir ve daha kârlı olacak yani KAPLAN olabilecek yeni ürün arayışlarına girerler. Ve doğal olarak nakit desteği kesilen sektörde daralmalar yaşanması kaçınılmaz olur. Sonu belli olan yola girilir…
Peki Fikret şimdi sen bunları niye yazdın, ne alaka diyebilirsiniz.
Belki bazılarınız bu yazıyı okurken gülecek, hadi canım diyecektir.
Kimi ise sattığı ürüne bakacak ve yok be diyecektir…
Bu yazıyı yazdım çünkü sektördeki bir çok ürün KEDİ safhasındadır. Ürünler KÖPEK safhasına geçmeden, birilerinin ya da ideal olanı tüm sektörün gerekli tedbirleri alması gerekmektedir.
Sektörün hizmetinde bir yayını çıkaran kişi olarak asli görevim, sektörü oluşturan kamuoyunu bilgilendirmektir.
Kolay gelsin.
Fikret Demir
Orsiad Gazetesi
Genel Yönetmeni