1992 yılında zamanın Cumhurbaşkanı Turgut ÖZAL’ ın girişimleri ile başlatılan “ Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirvesi “ süreci günümüze kadar başarı ile devam etmiş ve 2009 tarihinde “Türk Dilini Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi “ adını almıştır. Bu sürecin bir parçası olarak Temmuz 1993 tarihinde Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi (TÜRKSOY) adlı uluslararası bir teşkilat kurulmuştur.
Buna benzer bir girişimin ormancılık alanında da başlatılabileceği düşünülmektedir. ”Türk Dünyası Ormancılık Teşkilatı” kısa adıyla “ TÜRKORMAN” şeklinde ifade edilebilecek bu teşkilat Türk Konseyi’nin önemli bir uygulama aracı olabilecektir.
Konunun teknik cenahına bakıldığında ülkemizin şartları ile genel olarak bu bölgenin şartlarının hemen hemen aynı olduğu, buna karşılık ülkemiz ormancılık birimlerinin bölgeye büyük katkılar verebileceği, bunun da işbirliğinin geliştirilmesinde son derece faydalı olacağı değerlendirilmektedir.
Bilindiği üzere, BM’nin ormancılık alanındaki ihtisas kurumu olan Gıda ve Tarım Teşkilatının Orta Asya Alt Bölge Ofisine (FAOSEC) ülkemiz ev sahipliği yapmaktadır. Azerbaycan, Kazakistan, Tacikistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Türkiye bu Ofisin mesuliyet sahasında yer almaktadır. Bu ülkelerden Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye aynı zamanda “Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi “üyesi durumundadır.
Buna ilaveten Türk Konseyinin veya FAOSEC ‘in üyesi olmamasına rağmen ortak değerlerin paylaşıldığı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Altay Cumhuriyeti, Başkurdistan Cumhuriyeti, Tataristan Cumhuriyeti gibi ülkelerinde bu teşkilata üye olabileceği, bunun da bölge ve dünya barışına, kırsal kalkınmaya ve doğal kaynakların korunmasına faydalı olacağı öngörülmektedir.
Son zamanlarda bununla ilgili olumlu gelişmeler ortaya çıkmıştır. Bunlara birkaç örnek verecek olursak;
- 4 Haziran 2014 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti ile FAO arasında “ormancılık alanında” işbirliği anlaşması imzalanmıştır.
- Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi’ nin (TÜRKPA) 13 Haziran 2014 tarihinde Bakü’de toplanan 5. Genel Kurulunda “TÜRKPA Çevre ve Doğal Kaynaklar Komisyonu” oluşturulmuştur.
- Asya’da Güven Artırıcı Önlemler ve İşbirliği Konferansı kapsamında Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü tarafından, Dışişleri Bakanlığı ile işbirliği halinde Türkiye’de “Asya’da Çölleşme ile Mücadele Eğitim ve Araştırma Merkezi” kurulmaktadır.
- Dünya Bankasının da desteklediği “The International Fund for Saving the Aral Sea (IFAS)- Uluslararası Aral Gölü Fonu” kapsamında 2014 yılı Ekim ayında Özbekistan’ ın ev sahipliğinde geniş katılımlı bir toplantı yapılmıştır.
- Azerbaycan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkiye’ nin ortak olduğu “Orta Asya ve Kafkaslardaki Dağlık Su Havzalarının Sürdürülebilir Yönetimi için Kapasite Geliştirme Projesi” gayet başarılı bir şekilde yürütülmektedir.
- Türkiye ile diğer Türk Devletleri arasında ikili ve çok taraflı işbirliği anlaşmaları yürürlüğe girmiştir.
- Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Bölgede son derece güzel ve etkin çalışmalar yürütmektedir.
Bu çerçevede şunlar söylenebilir:
- Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi ve Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi çerçevesinde; TÜRKSOY benzeri, ”Uluslararası Türk Dünyası Ormancılık Teşkilatı- TÜRKORMAN” şeklinde resmi bir kurum kurulabilir.
- Veya yine resmi girişimlerle Avrupa’da Ormanların Korunması Bakanlar Konferansı benzeri, “Türkçe Konuşan Devletler Orman Bakanları Konferansı” gibi bir girişim başlatılabilir.
Bu resmi imkânların yanında, sivil toplum örgütleri tarafından yapılabilecek çalışmalar bulunmaktadır. Mesela;
- İsviçre Kalkınma ve İşbirliği Ajansının finansal desteği ile 2005 yılında “Central Asian Mountain Partnership- CAMP – www.camp.kg” isminde bir girişim başlatılmıştır. Bu girişim bilahare CAMP AlaToo adını almış olup, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan’da aktif şekilde çalışmaktadır.
- Almanya İşbirliği Örgütünün (GIZ) girişimleri ile 2010 yılında Akdeniz Ormanları İşbirliği Ortaklığı- http://www.fao.org/forestry/silvamed/66624/en/- kurulmuştur. 2012 yılında TİKA da bu girişime ortak olmuştur.
Buna benzer bir girişim TİKA tarafından başlatılabilir veya TİKA’ nın finansal desteği ile herhangi bir sivil toplum örgütü tarafından organize edilebilir.
Geleceği Önemseyenler Derneği-GÖNDER- çeşitli yazıları ile Türk Dünyasında yapılabilecekleri gündemde tutmaya gayret göstermektedir.
- Ağrı Dağı-Tanrı Dağlı başlıklı 8 Haziran 2014 tarihli yazı,
- Kosova, Priştine, Prizren ve Üsküp… başlıklı 6 Haziran 2014 tarihli yazı,
- Bir Millet İki Devlet başlıklı 10 Mayıs 2014 tarihli yazı
- Türkiye’ nin Liderlik Şansı ve Mecburiyeti başlıklı 2 Mayıs 2014 tarihli yazı
- Ata Yurdundan Misafirlerimiz vardı başlıklı 10 Nisan 2014 tarihli yazı
- GONDER ilk uluslarası sunumunu yaptı başlıklı 11 Ocak 2014 tarihli yazı,
- Uluslararası Toprak Kongresinin ardından başlıklı 21 Ekim 2014 tarihli köşe yazısı bunlara örnek olarak verilebilir.
Bu çerçevede;
- Türk Dünyası Parlamenterler Derneği
- Türkiye-Avrasya Doğa ve Eğitim Derneği-ADEN
- Türkiye-Geleceği Önemseyenler Derneği-GONDER
- Türkiye Toprak Bilimleri Derneği-
- Türkiye Erozyonla Mücadele Ağaçlandırma ve Doğal Kaynakları Koruma Vakfı-TEMA
- CAMP Alatoo
- The Federation of Eurasian Soil Science Societies
Gibi sivil toplum örgütlerinin işbirliği halinde bölgede etkin ve aktif çalışmalar yapabileceği düşünülmektedir.
İsmail Belen- Orman Yüksek Mühendisi- Kamu Yönetimi Uzmanı