sahibinden.com, Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) işbirliğiyle hazırlanan “sahibindex Kiralık ve Satılık Konut Piyasası Görünümü” Ocak raporunda kiralık ve satılık konut piyasasındaki değişimler mercek altına alındı.
Rapora göre, reel satış fiyatlarındaki düşüşün altı aydır devam ettiği gözlemleniyor. Reel fiyatların düşmesine bağlı olarak reel fiyatlardaki yıllık artış oranı da ülke genelinde yüzde 0,2’ye, Ankara’da yüzde 12,9’a gerilemiştir. İstanbul’da ise yıllık reel fiyattaki düşüş devam etmiş ve bu oran yüzde 6,1 olmuştur. İzmir’de de uzun bir aradan sonra ilk kez yıllık reel fiyat azalmıştır. Diğer bir ifadeyle İstanbul ve İzmir’de ortalama reel fiyatın geçen yıldan daha düşük olduğu görülmüştür.
Cari fiyatlarda artış yavaşlıyor
Kasım ayından Aralık ayına bakıldığında Türkiye genelinde satılık konutların ortalama fiyatında artışın yüzde 1,4 olarak gerçekleştiği gözlemleniyor. Satılık konut cari fiyatlarının yıllık artışlarında tempo kaybının 3 büyükşehir için de geçerli olduğu görülüyor. (Şekil 1)
Cari fiyatlardaki artış oranı Kasım ayından Aralık ayına İstanbul’da yüzde 1,6, Ankara’da yüzde 1,2, İzmir’de ise yüzde 1,3 olmuştur. Ortalama konutun m2 fiyatı Aralık 2023 itibariyle İstanbul’da 36.111 TL, Ankara’da 19.608 TL ve İzmir’de 29.404 TL’dir.
Reel satış fiyatında düşüş üç büyükşehirde de devam ediyor
Önceki beş ayda olduğu gibi konut reel satış fiyatı üç büyükşehirde Aralık ayında da düşmüştür (Şekil 2). Kasımdan Aralık’a reel konut fiyatı İstanbul’da 2,5 puan, Ankara’da 3,5 puan, İzmir’de ise 3,1 puan azalmıştır. Aralık’ta reel konut fiyat endeksi İstanbul’da 182,9, Ankara’da 208,1, İzmir’de ise 189,1 olmuştur.
Reel fiyatlarda yıllık artış hızla yavaşlıyor
Ağustos 2022’de yüzde 65,8’e ulaşan yıllık reel fiyat artışı Eylül 2022’den itibaren hızla inişe geçmiştir. Büyük depremin etkisiyle Şubat 2023’te geçici olarak yükselen yıllık reel fiyat Mart’tan itibaren yeniden azalmaya başlamış ve Aralık 2023’te yıllık fiyat artışı oranı Kasım’a kıyasla 5,2 puan azalarak yüzde 0,2’ye kadar gerilemiştir.
Konut arzı ülke genelinde ve üç büyükşehirde azaldı
Satılık konut ilan sayısı hem ülke genelinde hem de üç büyükşehirde azalmıştır. Satılık konut arzı geçen aya kıyasla ülke genelinde yüzde 4,8, İstanbul’da yüzde 4,5, Ankara’da yüzde 2,5 , İzmir’de ise yüzde 6,9’a düşmüştür.
Konut talebinde 4 aylık düşüşün ardından yükseliş
2023 Şubat ayındaki depremden sonra çok sert bir düşüş gösteren konut talebi Temmuz’daki artıştan sonra Kasım’a kadar düşmüştür. Ancak konut talebi Aralık’ta Kasım’a kıyasla yüzde 5,5 artarak 93,6 olmuştur. Konut talebi geçen yılın Kasım ayına kıyasla yüzde 26,3 daha düşük olduğu gözlemlenmiştir.
Türkiye genelinde, İstanbul’da ve İzmir’de Kasım’dan Aralık’a cari kira fiyatlarındaki artışın aylık enflasyondan daha yüksek olması sonucu enflasyondan arındırılmış reel kira fiyatları bu bölgelerde yükselmiştir.
Ülke genelinde ortalama kiralık konut ilan m2 fiyatı 132,7 TL’dir. Yıllık kira artış oranı İstanbul’da yüzde 73,3’e, Ankara’da yüzde 151,6’ya, İzmir’de ise yüzde 113,3’e gerilemiştir. Ortalama kiralık konut ilan m2 fiyatları İstanbul’da 173,3 TL, Ankara’da 118,2 TL, İzmir’de ise 145,5 TL’dir.
Reel kira yıllık artışı giderek yavaşlıyor
Türkiye genelinde enflasyondan arındırılmış reel kirada yıllık artışlar uzun süredir azalmaktadır. Mayıs’tan Haziran’a ortalama reel kirada yıllık artış Şubat 2023’te yüzde 86,6 ile zirve yaptıktan sonra inişe geçmiş, Kasım’dan Aralık’a 4,8 puanlık azalışla yüzde 13,5’e gerilemiştir (Şekil 6).
Kiralık konut arzı azaldı
Kiralık konut ilan sayısında geçen aya kıyasla ülke genelinde yüzde 5,1, İstanbul’da yüzde 3,4, Ankara’da yüzde 5,9, İzmir’de yüzde 5,5 azalış yaşanmıştır.
Kiralık konut piyasasında talebin önemli bir özelliği de mevsimsel etkiye açık olmasıdır. Nisan ve Eylül ayları arasında artan talep, izleyen aylarda azalmakta, kış aylarında ise nispeten durağan bir seyir izlemektedir. Bahar ve yaz aylarında kiralık konut talebinde ortaya çıkan bu yükselişte tayinle il değiştirenlerin ve üniversite öğrencilerinin etkili oldukları düşünülebilir. Bu nedenle talep göstergesinde değişimler yorumlanırken mevsimsel etkiler göz önünde tutulmalıdır.
Kiralık konut talep göstergesi önceki üç ayın aksine Aralık’ta bir miktar yükselmiştir. Kiralık konut talep endeksi Kasım’dan Aralık’a yüzde 2,8 artmıştır. Kiralık konut talebi geçen yılın aralık ayına kıyasla yüzde 3,2 düşüktür.